Ben Kimim

 
 
 

MIDWAY SAVAŞI

 

1. GİRİŞ:

İkinci Dünya Savaşı'nın, Büyük Okyanus'taki (Pasific Ocean) Midway Adaları dolaylarında, Japonların Pearl Harbor'a 7 Aralık 1941 tarihinde yaptığı saldırıdan altı ay sonra, Japon İmparatorluk ve Birleşik Devletler Donanmaları arasında yapılan en büyük deniz savaşıdır. İkinci Dünya Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olan Midway Savaşı'nda, Birleşik Devletler donanması Japon İmparatorluk Donanması'nı kesin olarak yenmiş ve bu tarihten sonra Japonların Büyük Okyanus'taki hava üstünlüğü oldukça azalmıştı.  4-7 Haziran 1942 tarihleri arasında yapılan Midway Savaşı'nda; Japon İmparatorluk Donanması'nın dört uçak gemisi, bir kruvazörü, batan uçak gemilerindeki 248 uçağı imha edilmiş ve 3,057 denizci hayatını kaybetmişti. Midway Savaşı aslında donanmalar arasında yapılan bir deniz savaşı gibi görünse de gerçekte savaş tamamen iki donanmanın uçakları ile yapılmış ve savaşın kesin sonucunu uçaklar belirlemişti. Bu nedenle, Midway Savaşı'nda uçak gemileri ve uçakların önemi bir kez daha anlaşılmıştır.

2. MİDWAY ADALARI'NIN COĞRAFİ ÖZELLİĞİ:

Büyük Okyanus'un kuzeyinde yer alan Midway Adaları, Birleşik Devletlerin batısındaki San Francisco'ya 5,200 kilometre (2,800 deniz mili), Japonya'ya 4,100 kilometre (2,200 deniz mili) uzaklıkta olan, toplam 623 hektar alana sahip, volkanik özellikli adalar dizisidir.

Midway'in Büyük Okyanus'daki konumu

Midway Adaları

Sand ve Eastern Midway'in  en büyük iki adasıdır. Sand Adası 486 hektar, Eastern Adası 135 hektar büyüklüğünde olup, her iki adada hava meydanı bulunmaktadır. En küçük boyutta olan Spit Island iki hektar bir alana sahiptir. İkinci Dünya Savaşı'nda, üç küçük adacıktan oluşan Midway'in Büyük Okyanus'taki coğrafi konumu ve özelliği hem Japonlar, hem de Amerikalılar için askeri açıdan son derece önemliydi.

3. MIDWAY SAVAŞI'NDAN ÖNCE TARAFLARIN DURUM DEĞERLENDİRMESİ:

Japonlar, Birleşik Devletlerin Pasifik Donanması'nı saf dışı bırakarak, Pasifik'teki askeri faaliyetlerini rahatça yürütmek için Pearl Harbor'a saldırmış ve bunda da başarılı olmuştu. Bu saldırıdan sonra Japonlar Pasifikte tek etkili güç olmuşlardı. Japonların Pearl Harbor'dan sonraki planı, Birleşik Devletlerin Pasifik Donanması'ndan kalan az miktardaki gemisini kapana kıstırarak yok etmeyi içeriyordu. Ancak, Birleşik Devletler şifre uzmanları Japon donanmasının şiflerini çözmüş, Japonların yapacağı saldırının tarihini ve pusu kuracağı yeri belirleyerek, Amerikan donanmasını bu konuda uyarmıştı.

Japonlar, Japonya'nın güvenliğini sağlamak için stratejik bir öneme sahip bulunan Midway Adaları'nı almayı ve  birliklerini burada konuşlandırarak olası askeri bir harekata engel olmayı planlamıştı. Bu planlamanın yapılmasında; Yarbay James "Jimmy" Doolitle'ın komutasındaki 16 adet B-25B "Mitchell"  bombardıman uçağının Hornet uçak gemisinden kalkarak Japonya'nın en büyük adası olan Honshu'ya 18 Nisan 1942'de yaptığı saldırının da büyük etkisi olmuştu. Doolittle Hava Saldırısı için tıklayın. Ayrıca, Japonya'ya yakın konumdaki Fiji ve Samoa Adaları'ndan da benzer hava saldırılarının yapılabileceği hesaba katılması gereken önemli diğer bir faktördü. Bu nedenle, Midway Adalarının Japonlar tarafından ele geçirilmesi son derece önemliydi. Amiral Yamoto'nun düşündüğü asıl mesele, Amerikalıların B-25 "Mitchell" uçakları ile Japon ana karasına yaptığı hava saldırısı idi. Çünkü, saldırı askeri sonuçları itibariyle başarılı olmasa da, Japonya'da büyük bir etki yapmış ve Japon ana karasının etrafındaki savunma açıklarının varlığını ortaya çıkarmıştı. Japon kuvvetleri başarılı bir şekilde Filipinlerin yönetimini ele geçirmiş, Malaya, Singapur ile zengin kaynaklara sahip Java, Borneo ve Hollanda'ya ait Doğu Hint Adalarını (Günümüzde Endonezya) işgal etmişti. 1942 yılı Ocak ayının ilk günlerinde harekatın ikinci aşamasının ön hazırlığına başlanmıştı.

Hornet Uçak Gemisinde B-25 Uçakları

Hornet Uçak Gemisinden Havalanan B-25 Uçağı

 

Amiral Yamamoto fazlasıyla karmaşık bir harekat planı hazırlamıştı. Ek olarak, bu planlama yapılırken hatalı istihbarat nedeniyle fazla iyimser davranılmıştı. Planlamada; 16 ncı Görev Gücü'nde sadece USS Enterprise ve USS Hornet uçak gemilerinin görev alacağı kabul edilmişti. Gerçekte, sadece USS Lexington uçak gemisi Mercan Denizi (Coral Sea) savaşında Japonlar tarafından 8 Mayıs 1942'de batırılmıştı. Hasar gören USS Yorktown (Japonlar battığına inanıyorlardı) ve bir Japon denizaltısından atılan torpille hasar gören USS Saratoga uçak gemileri Amerikan ana karasında bakım ve onarım görmekteydi.

Diğer önemli bir nokta ise, Amiral Yamamoto'nun, Pearl Harbor hava saldırısından sonra Amerikalıların moralinin bozulmuş olduğuna inanmasıydı.

Amiral Yamamoto, gemilerini Amerikan Donanması tarafından keşfedilemeyecek şekilde planlamaya uygun olarak dağıtmıştı. Böyle bir konuşlanmanın temel düşüncesi Amerikan Donanmasını bir tuzağın içine çekmekti. Ancak, Amerikalılar Japon Donanması'nın şifreli haberleşmelerini çözmüş olduklarından, yapılan bütün askeri faaliyet ve düzenlemelerden haberdardı. Amiral Yamamoto ise şifrelerinin Amerikalılar tarafından çözüldüğünü bilmiyordu.

Amiral Chuichi Nagumo'nun uçak gemileri, muharebe gemileri ve kruvazörler tarafından koruma amacıyla desteklenecekti.

Japonlar Alaska'nın güneyinde yer alan Aleutian Adaları'nı Haziran 1942'de işgal etti. Bazı tarihçilere göre bu işgal, Amerikan kuvvetlerini kuzeye çekmek ve Midway'de tasarlamış oldukları asıl amaçlarını gizlemek için yapılmış bir aldatma harekatıydı.

4. SAVAŞ ÖNCESİ KUVVETLERİN  DURUMU:

Birleşik Devletler:

Pasifik Bölgesi Başkomutanı Büyükamiral Chester W. Nimitz, Japonların dört veya beş uçak gemisi ile savaşacağını sezinlediği için öncelikle uçak gemilerine gereksinim duyduğunu biliyordu. Koramiral William Helsey'in komutasında USS Enterprise ve USS Hornet olmak üzere iki uçak gemisi göreve hazırdı. Amiral Nimitz ayrıca, Güneybatı Pasifik Bölgesi Komutanı Amiral Raymond A. Spruance komutasındaki görev gücünü acele olarak çağırmıştı. Mercan Denizi Savaşı'nda ağır hasar gören USS Yorktown ile  USS Saratoga Birleşik Devletler batı kıyısında bakım ve onarım görüyorlardı. Güvertesi daha büyük ve uçak asansörleri iyi durumda olan USS Yorktown'ın bakımının birkaç ay süreceği tahmin ediliyordu. Bakım ve onarım gören her iki uçak gemisinin aktif duruma gelmesi için yoğun bir çalışma yapılmaktaydı.

Büyükamiral Chester W. Nimitz

USS Enterprise (CV-6) Uçak Gemisi

USS Yorktown (CV-5) Uçak Gemisi

Midway Adası'nda konuşlanmış, Birleşik Devletler Kara Hava Kuvvetlerine (United States Army Air Force "USAAF")  ait dört filoya ait; B-17 "Flying Fortress", birkaç B-26 "Maurauder" uçağı ile Deniz Kuvvetlerine ait 19 A-24 "Dauntless" pike bombardıman, yedi F4F-3 "Wildcat", 17 SBU-3 "Vindicator", 21 F2A-3 "Buffalo" ve altı TBF-1 "Avenger" torpido bombardıman uçağı bulunmaktaydı.

B-17 "Flying Fortress"

B-26 "Maurauder"

A-24 "Dauntless"

F4F-3 "Wildcat"

F2A-3 "Buffalo"

TBF-1 "Avenger"

Japon İmparatorluğu:

Japon uçak gemisi Zuikaku, hava grubunun değişimi için Kure limanında bekliyordu. Mercan Denizi Savaşı'nda üç bomba isabetiyle ağır hasar gören Shokaku uçak gemisi kuru havuzda bakım ve onarımdaydı. Geminin kuru havuzda aylarca kalacağı bilinmekteydi. Sonuçta, Amiral Nagumo savaşa beş uçak gemisi yerine, aktif durumda bulunan dört uçak gemisinden 1 nci Uçak Gemisi Grubu'nda Kaga ve Akagi uçak gemileri, 2 nci Uçak Gemisi Grubu'nda Hiryu ve Soryu uçak gemileri ile girmeyi planlamıştı. Japon uçak gemileri, Pearl Harbor'a 7 Aralık 1941'de, Avustralya'da Darwin'e 19 Şubat 1942'de ve Hind Okyanusu'ndaki Colombo'ya 10 Nisan 1942'de yapılan saldırılara katılmıştı ve bu nedenle personel yorgundu. Japonlar uzun menzilli keşif düzenlemesinde de karmaşıklık içindeydiler. Japon denizaltıları da görev yerlerinde geç konumlanmış olduğu için, Birleşik Devletler donanmasına ait uçak gemileri kuzeydoğuya herhangi bir tehdit altında olmadan ve görülmeden kolayca ulaşmışlardı. Bundan dolayı, Japonlar Midway Savaşı'ndan önce Amerikan uçak gemilerinin yerleri hakkında kesin bir bilgiye sahip olamamışlardı. Ayrıca, Japonlar telsiz haberleşmesinin yoğunluğundan Amerikan denizaltılarının faaliyetlerinde bir artış olduğunu tespit etmişlerdi. Savaş başlamadan önce bu bilgiler Amiral Yamamoto tarafından bilinmekteydi. Buna rağmen elde edilen bilgiler doğrultusunda  planlamalarda bir değişikliğe gidilmemişti. Amiral Yamamoto muharebe gemisi Yamato ile denizdeydi ve yerinin belirleneceği kuşkusuyla elde ettiği bilgileri telsiz ile Amiral Nagumo'ya bildirmemişti. Buna karşın Amiral Nagumo bu bilgileri kural dışı olsa da Tokyo'dan almıştı.

Soryu Uçak Gemisi

Zuikaku Uçak Gemisi

Yamato Muharebe Gemisi

 
5. JAPON DONANMA ŞİFRELERİNİN ÇÖZÜLMESİ:

Japon donanma gemilerinin birbirleriyle ve Japon ana karasıyla yaptıkları JN - 25 olarak tanımlanan şifreli haberleşmeleri, Amerikan ve İngiliz şifre uzmanları tarafından çözülmüş, Amiral Nimitz'in eline çok kıymetli bilgiler geçmişti. Hawaii'deki Hypo telsiz istasyonunda görev yapan Joseph J. Rochefort komutasındaki  ekip, Japonların şifreli haberleşmelerini çözmüş, 4 veya 5 Haziran'da Midway Adası'na saldırı yapılacağını ve Japon hazırlıklarının tamam olduğunu Amiral Nimitz'e bildirmişti. Japon şifre kitabının uzun süre değiştirilmemesi, Amerikan şifre uzmanlarının çok önemli bilgilere kolaylıkla ulaşmasını sağlamıştı.

Saldırıdan önce Amerikalılar elde ettikleri bilgilere göre bütün hazırlıklarını yapmışlardı. Örneğin; Amiral Nimitz, Japon donanmasının dört görev gücünden daha az olmadığını, uçak gemilerinden oluşan ana görev gücüne sınırlı sayıda hızlı geminin eşlik ettiğini biliyordu. Bu durum ise uçak gemilerinin uçaksavar savunmasının sınırlı olması demekti. Amiral Nimitz savaşa, Japonların dört uçak gemisine karşılık, üç uçak gemisiyle girecek ve kuvvet dengesini sağlamış olacaktı. Çünkü Amerikan uçak gemisi grubu Japonlara göre daha büyüktü. Japonlar ise Amerikan Donanması'nın  savaştan önce yaptığı bütün bu hazırlıklarından ve kuvvetlerinin durumundan neredeyse habersiz kalmıştı.

6. MİDWAY SAVAŞI:

İlk hava saldırıları:

İlk hava hücumu 4 Haziran 1942'de dokuz B-17 "Flying Fortress"in saat 12:30'da Midway Adası'ndan kalkışıyla başladı. B-17'ler dört saat sonra 570 mil batıda Japon nakliye filosunu bulmuş ve yoğun uçaksavar ateşi altında bombalarını bırakmıştı. Bu saldırıda bombalardan bazılarının isabet ettiği rapor edilmişse de, aslında hiç isabet kaydedilmemiş ve hasar meydana gelmemişti. İlk isabet ertesi sabah erken saatlerde PBY "Catalina" uçağından atılan torpidonun Akebono Maru nakliye gemisinde patlamasıyla oldu. Japonların ilk saldırısı Amiral Nagumo'nun emriyle 36 pike bombardıman, 36 torpido bombardıman, 36 av uçağının 04:30'da kalkışıyla başladı. Ayna zamanda sekiz arama uçağını devriye görevi için kaldırdı. Kalkış önceliği diğer uçaklarda olduğu için bu uçaklar bir saat 30 dakika geç havalanmıştı.

PBY "Catalina" Devriye/Bombardıman Uçağı

Japon keşif düzenlemeleri, görevlendirdiği bir kaç uçakla araştırma yapılacak bölgelerin kapsanmasının zorluğu ve  görev gücünün kuzeydoğu ve doğusundaki hava durumunun iyi olmaması nedeniyle yetersizdi. Amiral Yamamoto'nun hatalı düzenlemeleri ciddi bir sorun olmuştu.

Amerikan radarları düşmanı bir kaç mil mesafeden tespit ettiği için uçaklarını çok kısa bir süre içinde kaldırıyordu. Saat 06:20'de, Japon uçak gemilerinden kalkan uçaklar Midway'de bulunan Amerikan üssünü bombalayarak ağır hasar meydana getirdi. Midway'den saldırıdan az önce havalanan deniz havacılığı pilotları neredeyse servisten kalkacak olan F4F-3 "Wildcat" ve eskimiş F2A-3 "Buffalo" uçakları ile Japonları önlemiş ve ağır kayıplar verdirmişti. Amerikalılar eskimiş uçaklarıyla Japonların dört bombardıman ve en az üç "Zero" uçağını imha etmişti. Buna karşın havalanan Amerikan uçaklarının bir kısmı muharebenin ilk dakikalarında düşmüş, birkaçı hasar görmüş, sadece üssüne geri dönen iki uçak uçabilir durumdaydı.Toplam olarak üç F4F-3 "Wildcat" ve 13 F2A-3 "Buffalo" uçağı Japonlar tarafından düşürülmüştü. Midway Adası'na saldıran Japon uçaklarına açılan yoğun ve isabetli uçaksavar atışları ile birçok Japon uçağına hasar verilmiş ve fazla sayıda uçak da yok edilmişti. Midway'in savunmasının güçlenmemesi için, birliklerin 7 Haziran 1942 tarihinde adaya gelmesinden önce başka Japon saldırıları beklenmekteydi. Amerikan bombardıman uçakları üslendiği Midway'de yakıt ikmali yaparak Japon istila kuvvetlerine karşı hücum ediyordu.

Japon hava saldırılarına karşı Midway'de konuşlanan uçaklar birkaç saldırı ile cevap vermişti. Bu hava saldırısına katılan altı TBF-1 "Avenger" uçağı ile Hornet uçak gemisinden ilk kez görev uçuşuna çıkan VT-8 Torpido Filosu ve dört B-26 "Marauder" uçağının tamamı torpido ile silahlandırıldı. Japonlar bu hava saldırısında neredeyse hiç kayıp vermemiş, buna karşın bir TBF-1 ve iki B-26 dışında diğer Amerikan uçaklarını düşürmüştü.

Mevcut planlamaya göre Amiral Nagumo mevcut uçakların yarısını yedekte tutuyordu. Yedekte tutulan uçaklar, biri pike bombardıman filosu, diğeri torpido bombardıman filosu olmak üzere toplam iki filodan oluşmaktaydı. Torpido bombardıman uçakları Amerikan muharebe gemilerine karşı kullanılacaktı. Pike bombardıman uçaklarına henüz silah yüklenmemişti. Midway hava hücumuna katılan uçuş liderleri yaptığı değerlendirmede ikinci bir hava saldırısının gerektiği sonucuna varmışlardı. Amiral Nagumo saat 07:15'de yedekte tuttuğu uçaklara, yüzey hedeflerine temas ettiğinde patlayan genel maksat bombalarının yüklenmesi emrini verdi. Yükleme 30 dakikadır devam etmekteyken, saat 07:40'da Tone kruvazöründen kalkan keşif uçağının pilotu büyük bir Amerikan savaş gemisi filosunun batıda bulunduğunu bildirdi. Amiral Nagumo  verdiği emri hemen iptal ederek, keşif pilotundan detaylı rapor istedi. Aradan 40 dakika geçtikten sonra keşif pilotu Amerikan savaş filosunda sadece bir uçak gemisi bulunduğunu bildirdi. Pilot diğer uçak gemisini tespit edememişti. Amiral Nagumo kararsız kalmıştı. 2 nci Uçak Gemisi Komutanı Amiral Tamon Yamaguchi, Hiryu ve Soryu'da bulunan 18 "Val" uçağı ve yarısı hazır durumda bulunan av uçakları ile acil olarak saldırılmasını Amiral Nagumo'ya önerdi. Amiral Nagumo bu durumu bir fırsat olarak değerlendirmemişti, çünkü Midway'e giden uçaklar kısa sürede dönecek ve hazırlanarak yeniden görevlendirilecekti. Bu esnada önceki görevler için  uçuş güvertesindeki faaliyet nedeniyle devriye görevine çıkacak uçakların hazırlanması için başka silah seçeneği yoktu. Ayrıca, uçağın uçak gemisinden kalkabilmesi için 30 ile 45 dakikalık bir zaman gerekmekteydi. Amerikan uçak gemilerinin varlığına ait bir teyit alamayan Amiral Nagumo, Japon planlarında kesin bilgiye göre hareket edilmesi istendiğinden harekete geçmedi. Ayrıca, saat 07:53'te başlayan Amerikan hücumu nedeniyle Midwey'e  saldırının tekrarlanmasını gerektirmişti. Son değerlendirmelerde ise başka bir değişiklik olmamıştı. Amiral Fletcher saat 07:00'da kalkışı başlatmış ve uçakları Japonlara doğru yol almaya başlamıştı. Amiral Nagumo ise harekete geçmemişti. Planlamalara sıkı sıkıya bağlı kalan Amiral Yamamoto ölümcül bir hata yapmıştı.

Oramiral İsoroku Yamamoto

Japon filosuna saldırı:

Bu arada Amerikan uçak gemilerindeki uçaklar zaten kalkış yapmaktaydı. Sabahın erken saatlerinde, silahlı devriye görevi yapan PBY bombardıman uçağı Yorktown uçak gemisinde bulunan filo komutanı Amiral Fletcher'e düşmanın görüldüğünü rapor etmiş ve Amiral Spruance'a uçakların Japonlara karşı tekrar kalkışı için emir vermişti. Yüzbaşı Miles Browning kalkış emrinin ayrıntıları üzerinde çalışmaktaydı.

Saat 07:00'den bir kaç dakika sonra Enterprise ve Hornet uçak gemilerindeki uçaklar kalkış yapmaya başlamıştı. Bu arada Amiral Fletcher saat 08:00'da tamamlanan keşif uçuşlarını Yorktown'dan izlemişti. Bu noktada, değişik tipte uçaklarla (Av, bombardıman, torpido) büyük hedef topluluğuna saldırılacağı için Amiral Fletcher ikinci ve önemli emrini verdi. Bu emre göre, farklı tipteki uçaklar azar, azar kalkış yapacak ve hedef üzerinde aynı anda bulunacaktı. Bu uygulama Amerikan saldırısının etkisini azaltmak ve kayıpları arttırmakla beraber, rastlantı eseri Japonların karşı saldırısını zayıflatmış ve Japon uçak gemilerini korunmasız bırakmıştı.

USS Hornet Uçak Gemisi

Amerikan uçak gemisindeki uçakların, Pasifik'in büyüklüğü nedeniyle hedeflerin yerini bulmada güçlük çekmesine rağmen, bu görev onlara verilmişti. Sonunda Japon uçak gemileri bulunmuş, saat 09:20'de Hornet ve saat 09:40'da Enterprise uçak gemilerinden TBD "Devastator" torpido bombardıman uçakları kalkış yapmışlardı. Hornet uçak gemisinden kalkış yapan, av uçaklarının eşlik etmediği VT-8 filosuna ait TBD uçaklarının tamamı düşürülmüş ve sadece bir uçak geri dönebilmişti. Enterprise uçak gemisinden kalkış yapan VT-6 filosuna ait uçaklar da neredeyse aynı sonuçla karşılaşmışlar ve torpidolarını da isabet ettirememişlerdi.

Enterprise Uçak Gemisinde Kalkışa Hazırlanan

TBD "Devastator" Uçakları

Hornet Uçak Gemisinden Kalkış Yapan

 Torpido Yüklü TBD "Devastator" Uçağı

Japon Mistubishi "Zero" av uçakları, av uçağı korumasından yoksun, yavaş ve silahsız TBD "Devastator" uçaklarını kolaylıkla düşürmüştü. VT-6 ve VT-8 filoları verdikleri kayıplara rağmen dolaylı olarak üç önemli sonucu sağladılar. Birincisi; yapılan saldırıyla Japon uçak gemilerinin karşı saldırı için kalkış öncesi yapılan hazırlıklarını ve uçakların kalkışını geciktirdiler. İkincisi; saldırı nedeniyle Japon hava devriyelerinin konumlarının değişmesini sağladılar. Üçüncüsü; birçok "Zero"nun silah ve yakıtının bitmesine neden oldular. VT-3 filosunun torpido uçakları ile saat 10:00'da güneydoğu yönünden başlattığı saldırı, devriye uçuşunda olan Japon uçaklarından önemli bir bölümünün yönünün değişmesine neden olmuştu. Aslında, Amiral Nagumo, çok iyi bir disipline sahip ve iyi uçan "Zero" pilotları ile  başarılı olabilirdi. 

Toplam üç filodan oluşan SBD "Dauntless" pike bombardıman uçakları iki gruba ayrılmış olarak Japon filosuna kuzeydoğu ve güneybatı yönünden yaklaşmaktayken rastlantı eseri Japonlar tarafından görülmüştü. Uzun süredir Japonları arayan bu uçakların yakıtı çok azalmıştı. Buna rağmen filo komutanları aramayı devam ettirmiş ve Japon muhribi Arashi'yi denizde bıraktığı izden bulmayı başarmışlardı. Japon muhribi, Amiral Nagumo'nun uçak gemisi filosuna katılmak üzere son hızla seyretmekteydi. Amerikan denizaltısı Nautilus, bulunduğu derinliğin saldırı için uygun olmamasına karşın Japon muharebe gemisi Kirishima'ya başarısız bir saldırı yapmıştı. Amerikan pike bombardıman uçakları Japon filosunun üzerine, saldırı için en mükemmel zamanda gelmişti. Çünkü, Japon uçak gemilerinin güvertesi uçaklarla doluydu ve benzin ikmali için kullanılan hortumlar uçuş güvertesinin her yerine dağılmış, güvertede yığınlar halinde bombalar, torpidolar bulunmakta, telaşlı ve hareketli çalışmayla uçaklara yükleme yapmaktaydılar. Japon uçak gemileri alışılmadık bir şekilde savunmasız durumda yakalanmıştı.

Enterprise'dan kalkan uçaklar saat 10:22'de uçak gemisi Kaga'ya, güneyde bulunan Yorktown'dan kalkan uçaklar Soryu uçak gemisine, dört dakika sonra Enterprise'den kalkan uçaklar Akagi uçak gemisine saldırdı. Aynı zamanda VT-3 torpido bombardıman filosu Hiryu uçak gemisine saldırmış ancak hiç bir torpido bombardıman uçağı torpidosunu isabet ettirememişti. Bununla birlikte pike bombardıman uçakları çok şanslıydı.  Japon uçak gemilerine saldıran SBD pike bombardıman uçakları altı dakika içinde üç uçak gemisine ağır hasar vermiş  ve uçak gemileri alevler içinde kalmıştı. Akagi uçak gemisinin uçuş güvertesine isabet eden bir bomba silah - benzin yüklenen uçakların patlamasına ve alevler içinde kalmasına neden olmuştu. Uçuş güvertesini ıskalayarak geminin yanından suya düşen bir bombanın su altında patlamasıyla oluşan basınç, uçuş güvertesinin eğilmesine ve dümenin hasar görmesine neden olmuştu. Soryu uçak gemisinin uçuş güvertesine üç bomba, Kaga uçak gemisinin uçuş güvertesine en az dört hatta daha fazla bomba isabet etmişti. Sonunda üç uçak gemisi de görev yapamaz duruma gelmiş ve mürettebat gemileri terk etmek zorunda kalmıştı.

Japonların karşı saldırısı:

Saldırılardan kurtulan Hiryu uçak gemisi, Japonların gücü azalmış olsa da kısa sürede içerisinde karşı saldırıyı başlattı. İlk dalgayla gelen Japon pike bombardıman uçakları Yorktown uçak gemisine iki bomba isabet ettirerek çok ağır hasar meydana getirdiyse de, hasar gören güverte kısa bir sürede onarıldı. İkinci dalga ile gemiye saldırı için gelen Japon torpido bombardıman uçaklarının pilotları gemiyi bozulmamış halde görünce şaşırmışlardı. Japonlar iki saldırıyla iki uçak gemisinin görev yapamaz duruma geldiklerini umuyorlardı. Japonlar iki uçak gemisinin görev yapamaz durumda olduklarını düşünseler de, Yorktown her iki Japon saldırısına da karşı koymuştu. Yorktown uçak gemisi iki torpido isabeti daha alarak kullanılamaz duruma gelmiş, bunun üzerine Amiral Fletcher ve kurmay subayları ağır kruvazör USS Astoria'ya geçmişlerdi. 16 ncı Görev Gücü'nde hasar görmemiş iki uçak gemisi bulunmaktaydı.

Yorktown Uçak Gemisinin Uçaktan Atılan

Torpidoyla Vuruluş Anı

Yorktown Uçak Gemisine Yardım Eden
Hammann Muhribinin Japon I-168

Denizaltısından Atılan Torpille Batışı

İki Amerikan uçak gemisinin batırıldığı haberleri Japon 1 nci Uçak Gemisi Grubu personelinin moralini yükseltmişti.

Gemileri batan bütün uçaklar Hiryu uçak gemisine inmiş ve Amerikalıların sadece tek bir uçak gemisinin kaldığına inanarak, saldırı için hazırlanmaya başlamışlardı.

Öğleden sonra keşif uçakları uçak gemisi Hiryu'nun yerini belirlediğinde, Enterprise uçak gemisindeki pike bombardıman uçakları kalkmış, bir düzine "Zero" devriye uçaklarıyla iyi  korunan uçak gemisini alevler içinde bırakmıştı. Amiral Yamaguchi, Japonya'nın belki de en iyi uçak gemisi denizcileriyle birlikte batan gemide can vermişti. İletişim hatasından dolayı Hornet uçak gemisinden geç kalkış yapan uçaklar, Hiryu uçak gemisinin battığını öğrenince etraftaki diğer gemilere saldırmışlar, fakat herhangi bir isabetli atış yapmayı başaramamışlardı.

Saldırı Anında Hiryu Uçak Gemisi
Hiryu Uçak Gemisi
 Batışından Kısa Süre Önce
 

Gün batımından sonra, her iki taraf ertesi gün harekata devam edebilmek için stoklarını kontrol ederek, planlar üzerinde çalışmışlardı. Yorktown uçak gemisini terk ederek ağır kruvazör Astoria'ya geçen Amiral Fletcher, Astoria kruvazörünün planlama için yeterli olmayacağını düşündüğünden komutayı Amiral Spruance'ye bırakmıştı. Amiral Spruance büyük bir zafer kazandıklarını biliyordu ancak, Japon kuvvetlerinden geriye kalanlar hakkında kesin bir bilgiye sahip olmadığından kendi uçak gemilerinin ve Midway'in korunmasına karar verdi. Amerikalı havacılar, en uç noktalara kritik yakıt seviyesinde ulaşmışlar ve gün batımına kadar ısrarlı bir şekilde uçarak Amiral Nagumo'nun kuvvetlerini sıkıştırmışlardı. Gece Japon satıh kuvvetleriyle karşılaşmaktan çekinen Amiral Spruance, gece yarısı doğuya olan seyir yönünü batıya çevirerek Japonlara doğru yönelmişti.

Amiral Yamamoto geriye kalan satıh kuvvetlerini Amerikan uçak gemilerini aramak üzere doğu yönüne doğru ve aynı anda adayı bombalamak üzere bir kruvazörü  göndermişti. Japon satıh kuvvetlerinin, Amiral Spruance'nin emriyle doğu yönüne giden Amerikan uçak gemileri ile temas kuramaması üzerine, Amiral Yamamoto bütün kuvvetlerini batıya yönlendirmişti.

Amerikan uçakları, 5 Haziran 1942'de yaptıkları göz keşfinde Japon görev gücünü bulamamışlardı. Akşamüstü geç saatlerde Amiral Yamamoto'nan ana görev gücünün yeri bulunmuş ve bir muhribe yapılan düzensiz atışlarda isabet kaydedilememişti. Saldırıya katılan uçaklar gün batımında uçak gemisine dönebilmiş, Enterprise ve Hornet uçak gemilerindeki ışıldakların yardımıyla iniş yapabilmişlerdi.

5 Haziran'ı 6 Haziran'a bağlayan gece saat 02.15'te USS Tambor (SS-198) denizaltısının komutanı Midway'in 90 mil batısında savaşın sonucuna etki edeceğini düşündüren kesin tanımlayamadığı bir kaç gemi gördüğünü rapor etti. Gemilerin dost olabileceği düşünülerek ateş edilmemiş, ancak raporda rotaları belirtilmemişti. Bu rapor önce Pasifik Filosu denizaltı komutanı Amiral Robert English'e buradan da Amiral Nimitz'e ve Amiral Spruance'e gitmişti. Amiral Yamamoto'nun ana kuvvetlerinin yerini (Keşif yapan PBY uçakları Japonların yerini tespit etmişti) tam olarak bilmeyen Amiral Spruance, bu gemilerin adaya çıkarma yapmak için geldiklerini düşünmüştü. Midway'in 100 deniz mili kuzeybatısında bulunan Japon filosuna karşı harekete geçilmiş, ancak gece boyunca iki kuvvet arasında bir temas olmamıştı.

Gerçekten de dört kruvazör ve iki muhripten oluşan bu filo Amiral Yamamoto'nun gemileriydi ve saat 02:55'de bulundukları yerde beklemeleri emredilmişti. Mogami ve Mikuma kruvazörlerinin etrafında dikkatli bir şekilde dolaşan USS Tambor denizaltısı, Mogami kruvazörünü burun kısmından torpilleyerek ciddi hasar verdirmişti. Yaklaşık 18 Amerikan denizaltısı savaşın kazanılması için civarda mevzilenmişti. Saat 04:12'de gökyüzünün parlaklığı Japon gemilerini tanımak için yeterliydi, USS Tambor denizaltısı uygun uzaklıkta tehlikeyi göze alarak satıhta kalmış, saldırı yapacağı zaman hedefine yaklaşmak için dalmıştı. Saat 06:00'da verilen raporda Mogami sınıfı iki kruvazörün batıya doğru yol aldığı ve Amiral Spruance'in konumlandığı yerden en az 100 deniz mili uzaklaştığı belirtilmekteydi. Amiral Spruance gemileri takip etmediği için şanslıydılar. Çünkü, takip edilmiş olsalardı Amiral Yamamoto'nun Yamato muharebe gemisi dahil diğer savaş gemileri ile savaşılacak ve yenilmeleriyle uçak gemileri savunmasız kalacaktı. İkinci Dünya Savaşı'nda sadece İngiliz uçak gemilerindeki uçaklar gece uçuşu yapıyorlardı.

İzleyen iki gün içinde önce Midway sonra Amiral Spruance'nin uçak gemilerinden kalkan uçaklar düzenli olarak saldırı yapmışlardı. Mikuma kruvazörü sonunda batırılmış, ağır hasar gören Mogami kruvazörü kurtularak Japon ana karasına onarım için dönebilmişti.

Batışından Kısa Süre Önce Mikuma Kruvazörü 

Japon denizaltısı I-168 tarafından torpillenen USS Yorktown uçak gemisi, kurtarılması için büyük çaba gösterilmesine rağmen mürettebatı tahliye edildikten sonra 7 Haziran 1942'de  batmıştı. USS Yorktown uçak gemisine yardım etmek için yanaşan USS Hammann muhribi iki torpil isabetiyle ikiye ayrılarak kısa sürede batmış ve 80 denizci hayatını kaybetmişti. Gemi batmadan önce mürettebat gemiyi boşaltmıştı. Can kaybı, gemiye su altında isabet ederek patlayan torpil nedeniyle meydana gelmişti.

7. TARAFLARIN KAYIPLARI:

4 - 7 Haziran 1942'de Midway Adaları yakınında yapılan savaşta Birleşik Devletler ve Japon İmparatorluğu aşağıdaki tabloda görülen kayıpları vermişti.

 

Birleşik Devletler

Japon İmparatorluğu

Uçak gemisi 1 4
Kruvazör - 1
Muhrip 1 -
Uçak 98 248
Personel 307 3,057

8. SONUÇ:

Amerikalıların kesin zaferinden sonra, Wake Adası yakınlarına kadar Japon tehlikesi kalkmış ve Amerikan Donanması rahatlamıştı. Japon Donanması; altı uçak gemisinden dördünü bir ağır kruvazörünü, eğitim seviyesi yüksek denizcilerini kaybetmiş ve Japonların Büyük Okyanus'taki genişlemesi durmuştu. Savunmaları için sadece Zuikaku ve Shokaku uçak gemileri kalmıştı. Japon Donanması'nın diğer uçak gemilerinden Ryujo, Junyo ve Hiyo ikinci derecede ve etkinlikleri fazla olmayan gemilerdi. 10 Haziran 1942'de yapılan toplantıda, Japon Deniz Kuvvetleri Midway Savaşı'nın sonucunu eksik bilgilerle diğer askeri yetkililere aktarmıştı. Uçak gemileri ve pilot kayıplarının sayısını doğru olarak sadece İmparator Hirohito biliyordu ve Kara Kuvvetlerini bu konuda bilgilendirmek için acele etmemişti. Bu nedenle, Kara Kuvvetleri filonun kısa zamanda eski gücüne kavuşacağına inanıyorlardı.

Midway Savaşı Japonların Büyük Okyanus'taki etkinliğini azaltmış olup, İkinci Dünya Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir.

 

Hazırlayan: Ercan ÇETİNERLER

Kaynak: Kaynaklar / Yurdışı / Sıra No.. 16, 24 ve 41