Ben Kimim
 
 
 

KOKPİTTEKİ DİĞER GÖSTERGE VE KUMANDALAR
 

1. İSTİKAMET DÜMENİ KUMANDA VE FREN PEDALLARI:

İstikamet dümeni kumanda ve Fren pedalları aşağıda yer alan fotoğrafta görüldüğü gibi kokpit ön panelinin altında bulunur.

Ayaklarla kullanılan ve asimetrik hareket eden pedalların iki işlevi vardır. Birinci işlevi; uçuşta kuyruk dikey stabilizesinin arka tarafında bulunan istikamet dümenini (Rudder) pilotun pedallara verdiği kumanda oranında hareket ettirerek uçağın "Yaw" hareketini kontrol etmek, ikinci işlevi yerde rule esnasında sağ veya sol pedalın kullanılarak uçağın istenilen şekilde sağa veya sola gitmesini sağlamaktır. Örneğin; uçak sağa döndürülecekse sağ pedal, sola döndürülecekse sol pedal kullanılır.

2. KARIŞIM KOLU (MIXTURE CONTROL):

Karışım kontrol kolu genellikle kokpit ön panelinin alt orta kısmında gaz kolunun yanında bulunur ve kırmızı topuzludur.
Gaz kolu, Pal ayarlama (Hatve) Ve Karışım
(Mahlût) Kollarının Kokpitteki Konumu

Benzin/hava karışımın ayarlanması ve karbüratöre giden benzinin kesilerek motorun durdurulması olmak üzere iki temel görevi vardır.

Yükseklik arttıkça havanın yoğunluğu da azalır. Bu nedenle uçağın yükselmesiyle orantılı olarak havanın da yoğunluğu azalacağından yanma odalarına sabit oranda giden benzinin tamamının yanmasına yeterli oksijen de gitmeyecek ve benzinin bir bölümü yanmadan eksozdan dışarı atılacaktır. Gereksiz benzin harcaması sonuçta uçağın azami menzilini etkiler, ayrıca yanma odaları ve eksoz çıkışında kurum birikmesine neden olur.

Eksoz ısı (Exhaust Gas Temparature "EGT"), manifold basınç ve akışmetre göstergelerinden yararlanılarak uçulan irtifaya uygun karışım ayarı yapılarak gereksiz benzin harcanmasının önüne geçilir.

Kalkışta ve alçalmada karışım kontrol kolu tam ileri (zengin karışım) konuma getirilir.
3. YAKIT MİKTAR GÖSTERGESİ (FUEL QUANTITY INDICATOR):

Benzin, uçağın her iki kanadında depolanır. Depolardaki yakıt miktarı ve tüketiminin takip edilmesi pilotun öncelikli görevlerindendir.

Hafif uçaklarda benzin depo göstergesi ölçümleri galon olarak gösterir.

4. FLAPLAR (FLAPS):

Flaplar her iki kanadın arkasında, kanadın gövde ile birleştiği yer ile kanat orta noktasına kadar olan bölümde bulunur ve simetrik olarak çalışır.

Kaldırıcı kuvvete yardım ettiği için uçağın düşük hızlarda havada tutunmasını sağlar. Bu nedenle iniş ve kalkışta veya uçağın performansına bağlı olarak uçuşta beliren özel durumlarda kullanılır.

Flapların kullanımı uçak el kitabında (-1 “dash one”) belirtilen değerler dikkate alınarak veya hız göstergesindeki limitler dahilinde yapılır ve flapların durumu flap göstergesinden kontrol edilir.
 

                       Flap Kumanda Kolu                                           Flap Durum Göstergesi
Flap Kumanda Kolu Ve Flap Durum Göstergesi
5. EMME (VACUUM) VE AMPERMETRE GÖSTERGESİ:

Emme (Vacuum) göstergesi kokpit ön panelinde bulunur ve vakum pompasının normal çalışıp çalışmadığını gösterir.

Jireskopik sistemle çalışan durum cayrosu (Attitude Indicator), dönüş – kayış müşiri (Turn and Slip Indicator) ve istikamet cayrosu'nda (Heading Indicator) vakum kullanılır. Göstergelerin normal çalışabilmesi için vakum pompasının 4,5 – 5,5 Inch/Hg. değerini sağlaması gerekir.

Vakum pompasının bu değerler dışında çalışması durumunda durum cayrosu ve yön göstergesinin dönme hızı yavaşlar ve göstergeler doğru çalışmaz. Bu nedenle Vakum göstergesinin normal değerlerde çalışıp çalışmadığı sık sık kontrol edilmelidir.

6. ANAHTAR PANELİ:

Motor çalıştırma ve manyeto kumanda, motor ve seyrüsefer cihazları takat anahtarları, benzin pompası, pito tüpü ısıtıcısı anahtarı, uçağın kanat uçları ile kuyruk dikey stabilizesinde bulunan ışıkları açma kapama anahtarları ile diğer ışık anahtarları bu panelde toplu halde bulunur. Panelde: Işık açma kapama anahtarları aşağıda yer alan resimde de görüldüğü gibi; soldan itibaren, kuyruk dikey stabilizede bulunan ve devamlı yanan ışık, iniş esnasında kullanılan ışık, indikten sonra park yerine gidinceye kadar kullanılan ışık, sağ kanat ucunda bulunan ve devamlı  yeşil renkli, sol kanat ucunda bulunan ve devamlı yanan kırmızı renkli ışıklar, kanat uçlarında ve kuyruk dikey stabilizesinin üst kısmında bulunan çakar ışık anahtarları bulunur.

7. MANYETOLARIN KONTROLÜ:

Manyeto, motordan aldığı güçle elektrik akımı üretir ve üretilen bu elektrik motorun ateşleme sisteminde kullanılır.

Silindirlere giden benzin/hava karışımın yakılması her bir silindirde bulunan iki ateşleme düzeni ile gerçekleşir. Bu ateşleme düzeniyle yanma odalarındaki benzin daha iyi yakılır ve motorun verimli çalışması sağlanır.

Kalkış öncesi iki manyetonun da çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Manyeto kontrolü, motor çalıştırılıp ısıtıldıktan sonra ve kalkıştan önce yapılır. Kalkış pistine girmeden önce fren pedallarına basıldıktan sonra lövye tam ileri duruma getirilir. Motor devri 1600 – 1700 RPM’e kadar çıkarılır ve manyeto anahtarı müşterek (BOTH) durumundan sol (LEFT) konumuna, sonra BOTH konumuna, sonra sağ (RIGHT) konumuna ve tekrar BOTH konumuna getirilir. BOTH konumundan sağ ve sol manyeto konumuna geçildiğinde devir saatinde 100 RPM’lik bir düşüş olduğu görülür.

Kalkıştan inişe kadar manyeto anahtarı BOTH (Birlikte) konumunda olmalıdır.
ZLIN  Z526F Uçağı Kokpitinde Manyeto Kumanda

Kutusunun Yeri

ZLIN Z526F Uçağının Manyeto Kumanda Kutusunun Yakın Görünümü
 

Hazırlayan: Ercan Çetinerler