www.HAVACIYIZ.com

AMATÖR YAPIM HAVA ARACI SERTİFİKASYONU TALİMATI

(SHT-AS)

E K L E R

EK-1

AMATÖR YAPIM HAVA ARACININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ VE LİMİTLERİ

Amatör yapım Hava aracının tanımı, limitleri ve etiketlemeleri

Azami Kalkış Ağırlığı

Sabit ve döner kanatlı amatör yapım hava aracının azami kalkış ağırlığı 1200 kg’ı geçemez.

Donanım ve Aletler

Aksi belirtilmedikçe en azından aşağıda belirtilen aletlerin amatör yapım hava aracında bulunması ve çalışıyor olması zorunludur:

(a) Donanımlar

(1) Her koltukta bir kemer, pilot koltuğu ve önde yanında bulunan koltuk için ayrıca omuz kemeri olmalıdır ve bunlar maruz kalacağı yükleri ana yapılara dağıtacak şekilde sağlamca sabitlenmiş olmalıdır.

(2) Mümkün olduğunca, motor bölmesini diğer yapılardan ayıran bir yangın duvarı olmalıdır.

(3) Karbüratörlü motorlarda buzlanma önleyici donanım olmalıdır veya testlerle buna ihtiyaç olmadığı gösterilmelidir

(4) Onaylı bir yangın söndürücü bulundurulmalıdır.

(b) Uçuş ve Seyir Aletleri

(1) Bir hava hızı göstergesi.

(2) Bir altimetre.

(3) Bir manyetik pusula.

(4) Bir varyometre.

(1) Her motor için bir devir saati.

(2) Basınçlı yağlama sistemli her motor için bir yağ basınçı göstergesi.

(3) Her motor için bir hararet göstergesi.

(4) Her ana yakıt tankı için bir yakıt seviyesi gösterge sistemi.

(5) Türboşarjlı-süperşarjlı veya sabit hatveli motorlar için bir manifold basıncı göstergesi.

(6) Elektrik motorlu hava aracı için motor akımı, batarya gerilimi ve motor ve batarya hararet göstergeleri.

Tanıtma Plakası

Yönetmelikler gereğince hava aracının uygun bir yerinde yanmaz evsafta ve üzerinde şu bilgiler olan bir tanıtma plakası olmalıdır:

	(a) İmal edenin adı.
	(b) Modelin adı.
	(c) Seri numarası.
	(d) İmalat yılı.
	(e) Ait olduğu ülke ve tescili.

Etiketleme

Aksi belirtilmedikçe havaracında;

a) Girişte görülecek şekilde gövdenin yanında, etrafıyla kontrast renkte en az 10 cm yükseklikte harfleri olan aşağıdaki etiket bulunmalıdır,

DİKKAT

BU AMATÖR YAPIM HAVA ARACI ÖZEL

UÇUŞ İZNİ BELGESİ İLE UÇMAKTADIR.

NOTICE

THIS AMATEUR-BUILT AIRCRAFT IS

OPERATING WITH A

PERMIT TO FLY.

b) Yolcu koltuğu var ise deneme aşaması boyunca gövde üzerinde aşağıdaki etiket bulunmalıdır

YOLCU UÇAMAZ

PASSENGERS PROHIBITED

c) Pilot koltuğundan başka yolcu taşıma amaçlı koltuklarda taşınabilecek azami yük miktarı sözkonusu koltuk üzerinde aşağıdaki etiketle belirtilmelidir.

AZAMİ YOLCU VE/VEYA YÜK MİKTARI:

MAXIMUM PASSENGER AND/OR BAGGAGE LOAD:

... ...........KG (.............. LB)

Bu etikete yazılacak değerler Uçağın Ağırlık ve Denge Kitabından alınmalıdır.

d) Kabin veya kokpitte pilotun görebileceği bir yerde Özel Uçuş İzin Belgesi’nde aksi belirtilmemişse aşağıdaki etiket bulunmalıdır,

"Akrobasi Yasaktır"

"Aerobatics Prohibited"

e) Akrobasi yeteneği var ve kısıtlamalar söz konusu ise örnekteki gibi etiketleme bulunmalıdır.


"Bu Uçakta aşağıda belirtilen Akrobatik Hareketler ve
Kombinasyonları Yapılabilir":
	[ 1. .............
	[ 2. .............


"The Following Aerobatic Manoeuvers, and Combinations
Thereof, May Be Performed in this Aeroplane":
	[ 1. .............
	[ 2. .............

f) Yüksek Performanslı ise aşağıdaki etiket bulunmalıdır.

Bu Uçak Amatör Yapım Yüksek Performanslı bir uçaktır.

Uçurulması için Tip İntibakı içeren Pilot Lisansı gerekir.

This is a High Performance Amateur-Built Aeroplane.

Operation Requires a Pilot Licence with a

High Performance Type Rating.

EK-2

AMATÖR YAPIM HAVA ARACINDA KULLANILABİLECEK İMALAT TEKNİKLERİ VE PARÇALAR

Malzemeler

(a) Malzemeler yapılacak çalışmaya uygun malzemeler olmalıdır.

(a) Metal veya ahşap dışında, kompozit malzemeler ve yeni bulunabilecek malzemeler de yapısal olarak kullanılabilir.

(b) Motor(lar), pervane(ler), rotor palleri, hassas döner parçalar, iniş takımları ve bunların fren parçaları, standart uçak parçaları, ısıl işlem görmüş veya kaynaklanmış bölümler ve başka uçaklardan alınmış bölümler ve parçalar takılabilir. Bu durumda da başvuru sahibinin, aracın çoğunluğunu kendisinin inşa ettiğini göstermesi gerekir.

Motor

(a) İtki olarak pervane veya tepkili sistemler kullanılabilir ancak katı veya sıvı yakıtlı roket motoru özel izne tabidir. Sertifikalı uçak motoru dışında motorlar da kullanılabilir ve motor geliştirmek de deneyin bir parçası olabilir. Sertifikalı ürünlerde kullanım limitleri imalatçı firmanın öngördüğünün aynı olmalıdır. Sertifikasız ürünlerde limitleri ise uçağı inşa eden amatör belirler.

(a) Pervaneli araçlar için kullanılacak motorlar bilinen yaygın kullanımdaki iki veya dört zamanlı pistonlu motorlar, Wankel tipi motorlar, türbin motorlar, gaz türbinleri ve konvansiyonel olmayan diğer içten yanmalı motorlar olabileceği gibi elektrik, basınçlı gaz tahrikli veya farklı sistemli motorlar da olabilir.

(b) Jet itkili motorlar turbojet, turboprop, turbofan vb. olabilir.

(c) İçerisinde türbinli bir kısım bulunan (türboşarj gibi) motorlarda türbin şaftının hızı başvuru sahibince limitlenecektir ve:

(1) Bu limitlerin aşılmamasının denetleneceği bir yöntem belirlenecektir,

(2) Mümkün olan en yüksek şaft hızındaki bir arıza durumunda, tehlikeli bir parçalanmada etrafa parça saçılmayacağı gösterilmelidir.

Gürültü

Amatör yapım hava aracının var olan gürültü yönetmeliklerine uygun olması öngörülmemiştir, ancak Yapımcı ve tasarımcıların bu kuralları göz önünde bulundurmaları tavsiye edilmektedir.

EK-3

İMALATA BAŞLAMA, İMALAT VE UÇUŞ İZNİ ALINMASI, İŞLETME VE BAKIM SÜREÇLERİ

VE BU SÜREÇLERDE GEREKLİ BELGE VE DOKÜMANLAR

BÖLÜM-1 BAŞVURUDA GEREKLİ BELGELER

İmalat başvurusunun olabildiğince kapsamlı bilgi ve dökümanla yapılması, başvurunun değerlendirilme sürecini kolaylaştıracaktır. Bu bilgi ve dökümanlar:

	- Kit uçak ise kit üreticisinin sağladığı bilgiler.
	- Kit uçak ise kitin %51 kuralına uygunluğunu kabul eden sivil havacılık otoritelerinin listeleri.
	- Hazır plan ise planın sağlayıcısından gelen bilgiler ve daha önce uygulandığına dair örnekler
	- Yapımcının kendi projesi ya da ilk defa uygulanacak bir proje ise tasarım detaylarını gösteren kitapçık
	- Kullanılacak malzemelere ve ekipmana ilişkin bilgi ve belgeler

Parasal bir kayba uğramamak için, proje ya da kit satın alınmadan önce bu başvurunun yapılarak Genel Müdürlüğün onayı alınması gereklidir.

BÖLÜM-2 İMALAT

EK-4

UÇUŞ EL KİTABI

(1) Tescili yapılacak hava aracının bir uçuş el kitabı olması zorunludur. Uçuş el kitabı farklı adlarla da anılabilmesine rağmen (POH-Pilot Operation Handbook/Aircraft Manual/Owners Manual vb) uygun isim Uçuş El Kitabı’dır ve bu talimatta bu şekilde anılmaktadır.

(2) Uçuş el kitabının temel amacı, uçağın limitlerini ve operasyon prosedürlerini belirleyerek uçuş emniyetini bozmayacak şekilde emniyet sınırları içerisinde kullanılmasını sağlayacak bilgileri vermektir.

(3) Uçuş El Kitabı içindeki bilgilerin yeterliliği ve doğruluğu için test uçuşlarının başarıyla tamamlanmasından sonra test pilotunun onayı alınmalıdır.

(4) Uçuş El Kitabı’nın ilk hali tescil başvurusu sırasında hazır olmalıdır.

(5) Uçuş El Kitabı tescilden sonra revize edilir.

EK-5

İMALAT KAYIT DEFTERİ İÇERİĞİ

Yapımcı tarafından tutulacak imalat kayıt defteri’nde bulunması gerekenler

a) İmalat planları, şemaları ve izlenmiş/izlenecek üretim metodlarını içeren materyal,

b) Kullanılan malzemelerin listesi ve evsafları,

c) İmalat aşamalarının görsel kayıtları,

d) Yapımcı’nın notları,

e) Varsa test numuneleri ve sonuçları,

f) Değişik yük durumları için yapılmış “ağırlık ve denge” raporu.

EK-6

İMALAT TAMAMLAMA RAPORU

Amatör yapım hava aracının imalatı tamamlandığında bir tamamlama raporu düzenlenmelidir. Düzenlenen tamamlama raporu test için uçuş izni başvurusunda bulunulurken hazır olmalıdır. Bu raporun içeriği aşağıdaki gibidir:

a) Denetçi son denetleme raporu: Bu rapor, aşağıdakileri içeren bir kontrol listesi üzerinden düzenlenir:

ı. İmalat kayıt defterindeki denetçi uyarılarının bulunduğu sayfaların ve denetçi uyarılarınını kapatıldığını gösterir sayfaların onaylı kopyaları,

ıı. Yapısal kontrol: Ana yapısal elemanların ve bağlantılarının kontrolü

ııı. Kontrol yüzeylerinin ve kumanda sistemlerinin kontrolü

ıv. Fren sistem(ler)inin kontrolü

v. İniş takımlarının kontrolü

vı. Gösterge panelinin (bordo) kontrolü

vıı. Gösterge panelinin arkasının kontrolü

vııı. Karbon monoksit sızıntı kontrolü

ıx. Motor ve pervane kontrolü

x. Statik sistem kontrolü

xı. Sürat saati sisteminin kontrolü

xıı. İrtifa ve düşey sürat saati sistemlerinin kontrolü

xııı. Yakıt sisteminin kontrolü

xıv. Aviyoniklerin kontrolü

xv. Elektrik sisteminin kontrolü

xvı. Panellerin, kapakların kontrolü

xvii. Kanopi/kapı kilitlerinin kontrolü

b) Ağırlık ve Denge Raporu: Amatör yapım hava aracının geçerli ağırlık ve denge raporu tamamlama raporuna eklenir. Ağırlık ve denge raporunun FAA AC 90-89A Section 8’e uygun olması gereklidir.

c) Uçuş el Kitabı: Uçuş el kitabının test uçuşu öncesi hazırlanarak tamamlama raporuna eklenmesi gereklidir. Tamamlama raporunun ekinde bulunan uçuş el kitabının “ilk sürüm” olduğu ve uçuş testleri süresince uçuş el kitabının birkaç kez revizyon geçirebileceği unutulmamalıdır.

d) Bakım Kayıtları/Bakım El Kitabı

e) Motor Test Kayıtları: FAA AC 90-89A Section 10 ve 11’e uygun motor testlerine ilişkin kayıtlar.

f) Pervane Test Kayıtları: FAA AC 90-89A Section 12’ye uygun pervane testlerine ilişkin kayıtlar

EK-7

TEST UÇUŞU

Yapımcı ilk uçuştan önce hava aracının imalatının bittiğini beyan eder ve tamamlama raporunu Genel Müdürlüğe sunmak suretiyle test için Özel Uçuş İzni almak üzere başvurur. Genel Müdürlük tamamlama raporunu kontrol ederek test için Özel Uçuş İzni verir ve böylece test uçuşu aşamasını başlatmış olur. Test süreci aşağıda gösterilmiştir:

(1) Genel Müdürlük tarafından test için özel uçuş izni verilmesi ile başlayacak test uçuşu süreci FAA AC 90-89A Chapter 2’ye uygun olarak yürütülür.

(2) Test uçuşlarında hava aracının tipine göre uygun prosedür ve kontrol listesi kullanılır.

(3) Test uçuşlarında uygulanan prosedürlere ait bilgiler, pilot notları ve kontrol listeleri uçuş testi raporuna eklenir.

(4) Test uçuşlarının başarıyla tamamlanmasından sonra yapımcı tarafından uçuş testi raporu düzenlenerek denetçi ve test pilotu tarafından onaylanır.

(5) Uçuş el kitabı ile bakım el kitabının uçuş testleri boyunca revize edilip son şekline getirilmesi ve test pilotuyla denetçi tarafından onaylanması test uçuşlarının başarıyla tamamlanması için şarttır.

EK-8

AMATÖR HAVA ARACININ BAKIMI

Amatör hava aracının beklenmedik arızaları programsız tamiratlarla giderilir. Programlı durum takibi ise Durum Kontrolü (DK) ile yapılır ve aşağıdaki şekilde bir yol izlenir:

a. Hava aracı için bir Durum Kontrol Listesi (DKL) hazırlanır. DKL'de bakım yöntemleri, incelenecek parçalar ve bakım aralıkları belirtilir. DKL, amatör yapım hava aracının özelliklerine göre aşağıdaki gibi hazırlanır:

1. Hava aracının kitten veya plandan imal edilmiş olması durumunda kit üreticisinin belirttiği DKL'ye uyulur.

2. Hava aracının bir restorasyon çalışması olması durumunda üreticinin verdiği bakım kuralları ve aralıkları uygulanır.

3. Bunun dışındaki hallerde hava aracının yapımcı tarafından imal edildiği veya DKL bulunamadığı durumlar dâhil olmak üzere, yapımcının önerdiği ve Uçuş İzni alınması sırasında Denetçi ile mutabakata varılarak bir DKL hazırlanır.

Bakımda kullanılacak usuller havacılıkta kullanılan ve kabul görmüş usuller çerçevesinde olacaktır. Bunun için yapımcının temel ihtisas konularında açılacak uygun kurslara katılımı istenebilir.

b. DKL'nin üzerindeki değişimler denetçi onayı ve imzası ile yapılır.

c. DK esnasında gerekli görülen parçaların incelenmesi, tamiri veya değişimi DKL'de belirtildiği şekilde yapılır. DK uygulaması hava aracının bakım defterine yapıldığı tarihle kaydedilir.

d. DK uygulamasını yalnızca hava aracını inşa eden kişi, yetkili gövde/motor teknisyeni veya yetkilendirilmiş bir bakım kuruluşu yapar. Hava aracının imalini yapan bir grupsa, DK uygulama yetkisini aralarından seçilecek bir kişiye devrederler.

e. Bakım ve onarımlarda kullanılacak parçalar amatör yapım hava aracının üretimi sırasında kullanılan malzemelerin aynısı ya da benzer nitelikte ve uyumlu malzemeler olmalıdır.

f. Tasarım Değişiklikleri ve Tamirler

1. Aracın yapısal özelliklerini, geometrisini, performansını, azami kalkış ağırlığını değiştiren tasarım değişiklikleri ve tamirler, denetçi tarafından incelenmesini gerektirir ve aşağıdakiler yapılana dek uçuş iznini iptal ettirebilir:

I. Yeni bir Ağırlık ve Denge Raporu ve Uçuş Test Raporu.

II. Değişikliklerin veya tamirlerin uçağın teknik ve normal defterlerine yazılması.

III. Yeni bir başvuruda bulunulmasını veya muayenesinin yenilenmesi.

2. Aşağıdaki değişiklikler, uçuş izinlerinin iptaline ve yeni bir ağırlık ve denge raporu ile uçuş test raporu istenmesine yol açar:

I. Motorun, aynı serideki motor değişimleri hariç tip veya modelindeki değişiklik.

II. İzin verilen ağırlık limitinin değişimine yol açan değişiklikler

III. İniş takımında yapılan ilk değişim. Yapılan sonraki her değişim sadece ağırlık ve denge formuna yansıtılacaktır.

3. Denetçinin kontrolünü gerektiren değişiklikler şunlardır:

I. Yapısal bütünlüğü etkileyen herhangi bir değişiklik veya büyük tamir,

II. Akrobasi uçaklarında kontrol yüzeylerinde yapılan değişimler

Yasal Uyarı / Kaynaklar / www.havaciyiz.com

Bölüm başına dönmek için tıklayın